Po Łodzi, gdzie 27 kwietnia otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Ada Yonath, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie chemii z 2009 roku odwiedziła Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola. Do Zduńskiej Woli przyjechała z zamiarem odnalezienia śladów po swoich przodkach, którzy właśnie w tym mieście żyli przed wybuchem II wojny światowej.

Przyjmując tytuł doktora h.c. łódzkiej uczelni Yonath podkreśliła, że przeżywa go w sposób szczególnie emocjonalny, ze względu na pochodzenie swoich dziadków i rodziców (którzy wyemigrowali z Polski do Izraela w 1933 r., a przedtem mieszkali w Zduńskiej Woli - przyp. PAP). - Kiedy byłam dzieckiem, mama opowiadała mi, że jej marzeniem – gdy sama była dzieckiem – był wyjazd do Łodzi. Udało jej się to chyba tylko raz - wspominała. Noblistka mówiła, że jej największą inspiracją była Maria Skłodowska-Curie. - Mieliśmy w domu niewiele książek, ale jedna z nich poświęcona była właśnie jej. Inną był "Pan Tadeusz" mojego ojca – lektura zbyt trudna dla małego dziecka” - dodała. Noblistka do Zduńskiej Woli przyjechała wraz ze swoją siostrą. W muzeum spotkały się z Kamilą Klauzińską, która pomaga profesor Yonath w poszukiwaniu rodzinnych korzeni. Okazuje się, że noblistka związana jest rodzinnie ze zduńskowolskim rabinem Lajzerem Lipszycem ( czasem podawany jako Lejzor Lenkow vel Libszyc), który pochowany jest na zduńskowolskim cmentarzu żydowskim przy ul. Kaczej.

Ada Yonath wspominała, że jej rodzice Hillel (urodzonego 14 grudnia 1907 r. w Lublinie, który w 1933 lub 1934 r. wyjechał do Palestyny) i Esther Lifshitz, którzy wyemigrowali ze Zduńskiej Woli, z dumą opowiadali o tym, skąd pochodzą. Ada Yonath urodziła się już 22 czerwca w 1939 roku w Jerozolimie (wówczas jeszcze kolonii British Mandate of Palestine). Jej ojciec był rabinem i pochodził z rodziny rabinackiej. Osiedlili się w Jerozolimie, gdzie ojciec prowadził sklep spożywczy, ale rodzinie trudno było związać koniec z końcem. Mieszkali w ciasnych pomieszczeniach z kilkoma innymi rodzinami. Yonath pamięta, że książki były jedyną rzeczą, którym się poświęcała w każdej wolnej chwili. Mimo biedy, rodzice wysłali ją do szkoły w eleganckiej dzielnicy Beit HaKerem, co zapewniło jej dobre wykształcenie. Kiedy jej ojciec zmarł w wieku 42 lat, rodzina przeniosła się do Tel Awivu. Jako młoda dziewczyna zafascynowana była działalnością naukową Marii Curie-Skłodowskiej. Chociaż rodzina nie miała zbyt wielu książek, oprócz „Pana Tadeusza” znalazła się książka o Marii Skłodowskiej – Curie, która stała się dla niej inspiracją w dalszym życiu.

Noblistka na co dzień pracuje w Instytucie Nauki Weizmanna w Rechowot (Izrael). Nagrodę Nobla otrzymała za badania nad strukturą i funkcją rybosomu – struktury odpowiedzialnej za wdrażanie w życie planów zapisanych w DNA. Jak wspomina w jej rodzinnym domu zawsze był ogromny szacunek dla wiedzy i nauki. Studiowała na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, gdzie uzyskała bakalaureat w 1962 roku oraz tytuł magistra biochemii w 1964. Stopień doktora uzyskała w 1968 roku w Instytucie Nauki Weizmanna. Jej praca doktorska dotyczyła krystalografii. Odbyła staże podoktorskie w Carnegie Mellon University (1969) oraz MIT (1970). Badania Yonath koncentrują się na mechanizmach molekularnych biosyntezy białek. Wyznaczyła ona z dużą rozdzielczością struktury krystaliczne jednostek rybosomów. W 2007 r. otrzymała Nagrodę Wolfa w dziedzinie chemii, w 2009 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za badania nad strukturą i funkcją rybosomów, a w 2011 r. Medal Marii Skłodowskiej-Curie przyznawany przez Polskie Towarzystwo Chemiczne (PTChem) chemikom pracującym na stałe poza granicami Polski, za wybitne osiągnięcia naukowe oraz za zasługi dla PTChem. Prywatnie Ada Yonath jest niezwykle ciepłą i miłą osobą. Odpowiadając na oficjalne zaproszenie przez wiceprezydenta Zduńskiej Woli Czesłąwa Rybki na obchody 190-lecia nadania praw miejskich Zduńskiej Woli, powiedziała, iż z chęcią znów odwiedzi miasto, nie tylko podczas tych obchodów, ale także na rocznicę 200-lecia, ponieważ czuje się jeszcze młodo.

Mika S

źródło: MHM Zduńska Wola, http://en.wikipedia.org/wiki/Ada_Yonath#Biography, PAP (http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,404769,noblistka-ada-yonath-doktorem-hc-uniwersytetu-medycznego-w-lodzi.html)